داوری ورزشی
(Sports Arbitration)
مقدمه
صنعت ورزش، ۳ تا ۶ درصد کل تجارت جهانی را شامل می‌شود. بنابراین دور از انتظار نیست که این صنعت سهم قابل توجهی از اختلافات حقوقی را به خود اختصاص می‌دهد. امروزه بازیگران صنعت ورزش برای حلوفصل اختلافات خود از داوری استقبال می‌کنند. به طوری که دیوان داوری ورزش (CAS) در لوزان سوئیس تقریبا در هر روزِ کاری، یک پرونده جدید ثبت می‌کند.
اگرچه داوری ورزشی اشتراکات زیادی با داوری تجاری و داوری سرمایه‌گذاری دارد، ولی خصوصیات قابل توجه بسیاری نیز دارد که آن را از داوری‌های غیرورزشی (یعنی داوری‌های تجاری و داوری‌های سرمایه‌گذاری) متمایز می‌نماید. به عنوان مثال یکی از این ویژگی‌ها، وجود برخی از آرای مهم داوری ورزشی جهان است که در نتیجه روند داوری فوری ۲۴ ساعته صادر شده‌اند. یکی دیگر از ویژگی‌های قابل توجه داوری ورزشی، رسانه‌های عمومی و توجه آن‌ها به این نوع اختلافات است. بنابراین اعضای هیئت داوری باید آمادگی این را داشته باشند که رای صادره مورد نقد و تحلیل رسانه‌های جهان قرار گیرد.
دیوان داوری ورزش (Court of Arbitration for Sport)
دیوان داوری ورزش یک سازمان شبه‌قضایی است که به منظور حلوفصل اختلافات مربوط به ورزش بنیان‌گذاری شده است. مقر این سازمان در لوزان سوئیس است و دفاتری از این سازمان در نیویورک و سیدنی مستقر می‌باشد و گاهی به صورت سهوی به عنوان دادگاه عالی ورزش معرفی می‌گردد. دیوان از زمان تاسیس در سال ۱۹۸۴، بیش از ۶ هزار پرونده داوری را به ثبت رسانده است.
اختلافات حل شده توسط دیوان داوری ورزش از نظر ماهوی، گستره بسیار متنوعی از اختلافات مستقیم تجاری که در زمینه ورزشی وجود دارند تا اختلافات بسیار خاص ورزشی در مورد اقدامات یا حوادث ناشی از زمین بازی را شامل می‌شود. دیوان داوری ورزش خدماتی چون داوری معمول، داوری تجدیدنظر (نسبت به تصمیمات نهاد ورزشی مثل FIFA)، داوری فوری (در رویداد‌های بزرگ ورزشی) و میانجیگری ارائه می‌نماید.
نهاد‌های حلوفصل اختلافات ورزشی بین‌المللی بسیاری در حوزه‌های مختلف ورزش وجود دارند. اغلب فدراسیون‌ها، سیستم حلوفصل اختلافات داخلی خود را دارند؛ برای مثال، فدراسیون جهانی بسکتبال (FIBA)، به منظور حلوفصل اختلافات میان بازیکنان، مربیان و باشگاه‌ها، دیوان داوری بسکتبال (BAT) را تاسیس نمود. مقر این دیوان در ژنو سوئیس است و فرایند داوری آن به زبان انگلیسی و به صورت تک داور (که توسط رئیس دیوان انتخاب می‌شود) انجام می‌شود. اغلب فدراسیون‌های جهانی پذیرفته‌اند که تصمیمات اتخاذ شده توسط آن‌ها در مورد اختلافات، قابل تجدید‌نظرخواهی در دیوان داوری ورزش است.
مزایا و جنبه‌های خاص داوری ورزشی
سرعت
بارزترین وجه تمایز داوری ورزشی نسبت به سایر داوری‌ها، سرعت آن است. صنعت ورزش حول محور یک سری مسابقات شکل می‌گیرد؛ لذا برای این‌که رای داوری حاصل از حلوفصل اختلافات ورزشی، موثر واقع شود معمولا باید فرایند داوری و صدور رای سریع باشد که قبل از مسابقه یا رویداد بعدی به نتیجه برسد. مثلا در موردی که یک ورزشکار ممکن است در بازی‌های المپیک شرکت کند و یا یک تیم خاصی ممکن است در فینال جام جهانی حضور یابد، در صورتی که رای داوری بعد از مسابقه مورد نظر صادر شود، از ارزش کمتری برخوردار خواهد بود.
خاتمه سریع اختلافات ورزشی نیز به این دلیل ضروری است که طول عمر مشاغل ورزشی معمولا بسیار کوتاه است؛ بنابراین طی دوره طولانی مدت مرسوم در دعاوی قضایی و یا حتی داوری طولانی، تاثیر منفی غیرقابل جبرانی بر حرفه ورزشی آن ورزشکار می‌گذارد.
یکی از بارزترین موارد سرعت داوری در ورزش، داوری موردی (Ad Hoc) دیوان داوری ورزش (CAS) است. در این شکل از داوری، یک هیئت داوری فقط برای مدت برگزاری مسابقات ورزشی بین‌المللی خاص، از جمله بازی‌های المپیک تابستانی و زمستانی، مسابقات فوتبال جام ملت‌های اروپا (یوفا) و جام جهانی (فیفا) فعال است. برای هر یک از این رویدادها یا مسابقات، دیوان داوری ورزش، هیئت داورانی را تعیین می‌کند که در شهر محل برگزاری مسابقات حضور یافته و به حلوفصل اختلافات مربوط به مسابقات می‌پردازند.
مطابق قواعد داوری موردی (Ad Hoc) دیوان داوری ورزش برای بازی‌های المپیک و بازی‌های کشور‌های مشترک المنافع، رای داوری باید طی ۲۴ ساعت از زمان ثبت درخواست داوری صادر شود. در خصوص مسابقات فوتبال قهرمانی اروپا و جام‌جهانی این مدت زمان ۴۸ ساعت است. در داوری‌های موردی دیوان داوری ورزش، به طور معمول، یک دوره ۲۴ ساعته وجود دارد که طرفین طی آن قبل از این‌که دیوان اقدام به مشورت و صدور رای کند، می‌توانند اظهارات و دفاعیات خود را به صورت کتبی و شفاهی ارائه نمایند. در روند داوری‌های موردی دیوان، معمولا ابتدا یک مرحله دفاع کتبی و سپس یک جلسه استماع برگزار می شود که بلافاصله پس از آن دیوان اقدام به مشورت و صدور رای می‌نماید و همه‌ی این فرایند باید طی ۲۴ ساعت انجام گیرد. در مسابقات المپیک لندن ۲۰۱۲، ۱۱ پرونده داوری مطابق همین فرایند رسیدگی شده است. حتی در یکی از این موارد، طی ۴ ساعت پس از تشکیل پرونده، رای داوری صادرگردید.
حلوفصل سریع اختلافات، که اغلب بسیار مهم است، این امکان را فراهم می‌کند که مسابقات ورزشی طبق برنامه و جدول زمانی مشخص شده، برگزار شده و خللی بدان وارد نشود.
در داوری‌های سازمانی برخلاف داوری (Ad Hoc) که رسیدگی طی ۲۴ یا ۴۸ ساعت صورت می‌گیرد، چنین مدت زمانی پیش‌بینی نشده است؛ اما این امکان فراهم است که با رضایت طرفین رسیدگی فوری پیش‌بینی شده در قواعد داوری آن سازمان درخواست شود که در این صورت معمولا فرایند داوری در طی چند روز انجام می‌گیرد.
برای مثال، فدراسیون جهانی شنا (FINA) یک داوری اضطراری را علیه فدراسیون شنای برزیل با موضوع مثبت بودن مواد ممنوعه در تست شناگران برزیلی در تاریخ ۱ جولای ۲۰۱۱ در دیوان داوری ورزش ثبت نمود. این مورد از آن جهت اضطراری و فوری بود که مسابقات جهانی آبی در ۲۴ جولای در شانگهای آغاز می‌شد. فینا در ۸ جولای و چهار شناگر برزیلی نیز در تاریخ ۱۵ جولای اظهارات و دفاعیات کتبی خود را به دیوان ارائه نمودند. سپس دیوان در ۲۰ جولای در شانگهای (محل برگزاری مسابقات) جلسه استماع برگزار نمود و در ۲۴ جولای دقیقا قبل از آغاز مسابقات، رای نهایی را صادر نمود.
تخصص
سیاست دیوان داوری ورزش (CAS) در محدود نگاه‌داشتن لیست داوران، آزادی اساسی طرفین را در انتخاب داور موردنظر خود محدود می‌کند؛ اما به نظر دیوان عالی سوئیس در پرونده (Lazutina)، این محدودیت در انتخاب داوران تضمین کننده این مسئله است که داوران در حوزه ورزش متخصص باشند و در نتیجه قادر به تصمیم‌گیری سریع و دقیق خواهند بود.
اجرا
جدای از سرعت و تخصص، شاید مهم‌ترین مزیت داوری ورزشی نسبت به داوری تجاری کلاسیک، سهولت اجرای آرای داوری ورزشی است. اگرچه گزینه اجرای رای داوری ورزشی به موجب کنوانسیون نیویورک برای طرفین امکان‌پذیر است، اما در عمل اقدام برای اجرا مطابق کنوانسیون نیویورک در بسیاری از موارد ضروری نیست. زیرا نهاد‌های حاکم بر ورزش به طور خودکار آرای داوری را رعایت و اجرا می‌کنند و قدرت کافی و سازکارهای اجرایی مناسبی را در برابر اعضای خود دارند.
امروزه ثابت شده‌است که داوری روشی بسیار موفق برای حلوفصل اختلافات ورزشی است و در نتیجه باعث جلب رضایت و اعتماد دنیای ورزش می‌شود که این موفقیت منجر به افزایش گستره تعداد داوری‌های ورزشی در سال‌های اخیر شده است.
Leave A Comment