سازمان حقوقی مشورتی آسیایی-آفریقایی (آلکو)
الف- خاستگاه
سازمان حقوقی مشورتی آسیایی-آفریقایی (آلکو) که در اساس به «کمیته‌ی حقوقی مشورتی آسیایی» مشهور است، در تاریخ ۱۵ نوامبر ۱۹۵۶ میلادی (24 آبان 1335 شمسی) بنیان نهاده شد. این سازمان برآیند نشست تاریخی باندونگ که در آوریل ۱۹۵۵ در اندونزی برگزار شد، به شمار می‌آید. هفت کشور آسیایی برمه (میانمار کنونی)، سیلون (سریلانکا کنونی)، هند، اندونزی، عراق، ژاپن و جمهوری متحده‌ی عربی (جمهوری عربی مصر و جمهوری عربی سوریه کنونی) کشورهای عضو اصلی آن هستند. بعدها، در آوریل ۱۹۵۸، برای فراهم آوردن مشارکت کشورهای قاره آفریقا، نام آن «به کمیته‌ی مشورتی حقوقی آسیایی-آفریقایی» تغییر یافت. در نشست چهلم در محل اصلی کمیته در دهلی‌نو در سال ۲۰۰۱ میلادی این کمیته به «سازمان حقوقی مشورتی آسیایی-آفریقایی» تغییر نام داد. گرچه این تغییر نام، ناچیز به نظر می‌رسد، ولی ارزش نمادین بسیاری در وضعیت رو به رشد سازمان و جایگاه آن در میان سازمان‌های جهانی فراچنگ آورده است.
ب- اساسنامه و آیین‌نامه‌ی قانونی سازمان
در آغاز، سازمان حقوقی مشورتی آسیایی-آفریقایی، به‌عنوان یک کمیته‌ی غیر دائم و برای یک دوره‌ی زمانی 5 ساله تأسیس شد. این مدت، ۴ نوبت دیگر تا سال ۱۹۸۱ میلادی (1360 شمسی) و نشست کلمبو به درازا کشید و در این نشست تصمیم بر این گرفته شد که سازمان به‌صورت دائمی فعالیت کند. لازمه‌ی این تصمیم بازنگری اساسنامه‌ی اصلی و آییننامههای قانونی آن بود. رونوشت‌های بازنگری شده به ترتیب در سال‌های ۱۹۸۷ م (1366 ش) و ۱۹۸۹ م (1368 ش) به تصویب رسیدند. دولت‌های عضو، به‌منظور هماهنگی با تغییرات زمانی، و با هدف ایجاد امیدها و آرزوهای تازه‌تر برای اعضا، به‌تازگی در نشست چهل و سوم خود در بالی، جمهوری اندونزی، در ماه ژوئن ۲۰۰۴ میلادی متن جدید و بازنگری شده‌ی اساسنامه را به‌اتفاق آرا مورد تأیید قرار دادند. علاوه بر این، آییننامههای قانونی سازمان نیز در حال بازنگری هستند.
ج- دولت‌های عضو
اینک ۴۷ کشور که بیشتر آسیایی و آفریقایی هستند، اعضای سازمان را تشکیل می‌دهند. این کشورها عبارت‌اند از: جمهوری عربی مصر، بحرین، بنگلادش، برونئی دارالسلام، بوتسوانا، کامرون، قبرس، جمهوری دموکراتیک خلق کره، گامبیا، غنا، هند، اندونزی، عراق، جمهوری اسلامی ایران، ژاپن، اردن، کنیا، کویت، لبنان، لیبی، مالزی، ماریتوس، مغولستان، میانمار، نپال، نیجریه، عمان، پاکستان، جمهوری خلق چین، قطر، جمهوری کره، عربستان سعودی، سنگال، سیِرِالئون، سنگاپور، سومالی، آفریقای جنوبی، سریلانکا، دولت فلسطین، سودان، سوریه، تانزانیا، تایلند، ترکیه، اوگاندا، امارات متحده عربی و جمهوری یمن.
د- مقاصد و اهداف
اهداف و مقاصد سازمان، آن‌چنان‌که در ماده ۱ اساسنامه آمده است، عبارت‌اند از:
– خدمت‌رسانی در جایگاه یک نهاد مشورتی به کشورهای عضو در زمینه‌ی حقوق بین‌الملل و نیز انجمنی برای همکاری‌های آسیایی-آفریقایی در مسائل حقوقی و نگرانی‌های مشترک؛
– در نظر گرفتن و سنجیدن زمینه‌های مرتبط با حقوق بین‌الملل که شاید کشورهای عضو به سازمان ارجاع دهند و ارائه پیشنهادها به دولت‌ها در صورت نیاز؛
– هم‌اندیشی، دادوستد تجربیات و داده‌ها درباره‌ی نگرانی‌های مشترک که مفاهیم حقوقی دارند و ارائه‌ی پیشنهادها در صورت نیاز؛
– برقراری پیوند و تبادل‌نظر با سازمان ملل و دیگر مؤسسات و سازمان‌های جهانی، با رضایت دولت‌های متبوع و کشورهای عضو، درباره‌ی مسائل حقوق بین‌الملل که به آن ارجاع داده می‌شود؛
– بررسی زمینه‌های مورد توجه «کمیسیون حقوق بین‌الملل» و روانه کردن نظرات سازمان به این کمیسیون، برای مشاهده‌ی گزارش‌های کمیسیون و ارائه‌ی پیشنهادها دراین‌باره به کشورهای عضو در صورت نیاز؛ و
– تعهد سازمان به انجام کارهایی که برای تحقق وظایف و اهداف سازمان مناسب و انجام‌پذیر باشد، با رضایت کشورهای عضو یا درخواست آن‌ها.
به طور کلی، به ۳ شیوه امکان طرح مسئله‌ای در برنامه‌ی کاری سازمان وجود دارد: 1- ارجاع یکی از کشورهای عضو 2- پیش‌قدم شدن از سوی دبیر کل سازمان 3- پیگیری کار کمیسیون حقوق بین‌الملل.
ه- مراکز داوری منطقه‌ای سازمانِ آلکو
یکی از دستاوردهای باارزش سازمان در برنامه‌هایش در زمینه‌ی اقتصاد، راه‌اندازی نظام یکپارچه‌ای برای حل‌وفصل اختلافات در داد و ستدهای اقتصادی و تجاری در سال ۱۹۷۸ میلادی (1357 شمسی) بود. به دنبال آن، تاسیس مراکز منطقه‌ای داوری زیر نظر سازمانِ آلکو پیشنهاد شد و این مؤسسات جهانی با اهدافی در راستای پیشرفت داوری تجاری بین‌المللی در مناطق آسیایی-آفریقایی و آمادگی برای انجام داوری‌های بین‌المللی زیر نظر این مراکز تأسیس شدند.
پنج نمونه از این مراکز تاکنون در قاهره (جمهوری عربی مصر)، کوالالامپور (مالزی)، لاگوس (نیجریه)، تهران (جمهوری اسلامی ایران) و نایروبی (جمهوری کنیا) تأسیس شده‌اند. دولت‌های میزبان، استقلال این مراکز را به‌مانند یک سازمان جهانی به رسمیت شناخته و امتیازات و مصونیت‌های معمول این نوع مراکز را به آن‌ها اعطا نموده‌اند.
سازمانِ آلکو تخصص‌ها و پشتیبانی‌های بایسته را به کشورهای عضو در انتصاب داوران و دیگر موارد مربوط به داوری ارائه می‌نماید. مراکز داوری نیز، دوره‌های آموزشی لازم را برای داوران فراهم می‌آورند. مدیران مراکز، گزارش کارکرد مراکز وابسته به خود را در نشست‌های سالیانه ارائه می‌دهند.
و- محل اصلی و همیشگی سازمانِ آلکو
به دنبال توافقنامه‌ای که میان دولت هند و سازمانِ آلکو در تاریخ ۲۶ آوریل ۲۰۰۰ میلادی (7 اردیبهشت 1379 شمسی) به امضای دو طرف رسید، دهلی‌نو، محل اصلی و همیشگی سازمان است (ماده ۲ (۱) اساسنامه). دولت هند، زمینی در منطقه‌ای دیپلماتیک و محصورشده در «قاناکیاپوری» و مبلغ یک و نیم میلیون دلار آمریکا برای ساخت ساختمان اصلی سازمان و اقامت دبیرکل آن در نظر گرفته است.